واشنگٽن (ويب ڊيسڪ)هڪ تازي تحقيق ۾ انڪشاف ٿيو آهي ته پاڪستان ۽ ڀارت سميت سڄي دنيا ۾ اڍائي ڪروڙ کان وڌيڪ ماڻهو مستقبل ۾ گليشيئرز جي پگھلڻ سان ٺهندڙ ڍنڍن جي ڦاٽڻ سبب ايندڙ ٻوڏن کان متاثر ٿي سگهن ٿا. سائنسي جرنل نيچر ڪميونيڪيشن ۾ شايع ٿيل هڪ مطالعي ۾ چيو ويو آهي ته جبلن تي گليشيئر پگھلڻ جي شرح مستقبل ۾ تباهي واري ٻوڏ جو خطرو وڌائي ڇڏيو آهي.شايع ٿيل تحقيق پهريون ڀيرو آهي، سائنسدانن سڄي دنيا ۾ ايندڙ ٻوڏن جي امڪاني متاثرين جي تعداد جو اندازو لڳايو آهي.تحقيق کان پوءِ محقق ان نتيجي تي پهتا ته مستقبل ۾ ايندڙ ٻوڏ سڄي دنيا ۾ هڪ ڪروڙ 15 لک (15 ملين) ماڻهن کي متاثر ڪري سگهي ٿي، جن ۾ اڌ کان وڌيڪ ماڻهن جو تعلق پاڪستان، ڀارت، چين ۽ پيرو سان ٿي سگهي ٿو، جڏهن ته پاڪستان سڀ کان وڏي خطري کي منهن ڏيڻ هوندو،ريسرچ موجب جبلن تي گليشيئر پگھلڻ سبب پاڻي ڍنڍن ۾ وهندو آهي پر جڏهن اهي ڍنڍون پنهنجون قدرتي رڪاوٽون ٽوڙينديون آهن ته اهو پاڻي طوفاني رفتار سان وادين ۾ تباهي آڻيندو آهي، خاص ڪري انساني جاني نقصان جو خدشو هوندو آهي. اهو اڃا به وڌي ٿو جڏهن ماڻهن جو وڏو تعداد انهن ڍنڍن جي ڀرسان رهي ٿو.اسٽيورٽ ڊننگ، برطانيه جي نيو ڪاسل يونيورسٽي ۾ فزيڪل جيوگرافر ۽ مطالعي جي گڏيل ليکڪ جو چوڻ آهي ته وڌندڙ گرمي پد ٻوڏ جو خطرو وڌائيندو جيئن گليشيئر ڦاٽڻ سان ڍنڍون ٺهنديون.هن چيو ته جديد تحقيق جو مقصد نه رڳو گليشيئرن مان ٺهندڙ ڍنڍن جو تعداد معلوم ڪرڻ هو پر ان ۾ اسان انهن تي به ڌيان ڏنو آهي جيڪي ٻوڏ جي آفت کان متاثر ٿي سگهن ٿيون.هن چيو ته تحقيق مان معلوم ٿئي ٿو ته 2006ع کان 2016ع تائين ڪل 332 گيگاٽن برف گليشيئرن مان ڳري ۽ ڍنڍن ۾ تبديل ٿي چڪي آهي.هن چيو ته 1990 کان وٺي عالمي سطح تي گليشيئرز جي پگھلڻ سان ٺهندڙ ڍنڍن جي تعداد ۾ 50 سيڪڙو اضافو ٿيو آهي. تحقيق موجب ايشيا جي بلند جبلن ۾ لڳ ڀڳ 9 لک ماڻهو 2000 گليشيئرن مان ٺهيل ڍنڍن جي ويجهو رهن ٿا ۽ رڳو 2021 ۾ هندستان جي اترين جبلن ۾ هڪ ڍنڍ جي ڦاٽڻ سبب 100 کان وڌيڪ ماڻهو اجل جو شڪار ٿيا.ايشيا جي گليشيئرن کي اتر آمريڪي الپس جي مقابلي ۾ چڱي طرح مانيٽر نه ڪيو ويو آهي، تنهنڪري اهو اندازو لڳائڻ ڏکيو آهي ته انهن مان اڪثر وقت سان ڪيئن تبديل ٿي رهيا آهن،جولاءِ 2022ع ۾ شايع ٿيل هڪ مطالعي مطابق 1990ع کان 2015ع تائين هماليه جي گليشيئرز ۾ 11 سيڪڙو گهٽتائي رڪارڊ ڪئي وئي، جڏهن ته ساڳئي عرصي دوران هماليه جي حدن ۾ ڍنڍن جو تعداد 9 سيڪڙو وڌي ويو، جڏهن ته ڍنڍن جي ايراضيءَ ۾ به واڌارو ٿيو. 14 سيڪڙو آهي.هڪ ريسرچ موجب هماليه جي جبلن جي قطار ۾ 200 کان وڌيڪ گليشيئر پگھلڻ سان ٺهندڙ ڍنڍون خطرناڪ بڻجي چڪيون آهن، جيڪي ڪنهن به وقت اتي رهندڙ ماڻهن لاءِ خطرو بڻجي سگهن ٿيون.
