اسلام آباد(بيورو رپورٽ) چيف جسٽس آف پاڪستان قاضي فائز عيسيٰ فيض آباد ڌرڻو ريفرنس ڪيس جي فيصلي تي عمل نه ٿيڻ تي سوال اٿاريو ۽ چيو ته فيض آباد ڌرڻو ڪيس جي فيصلي تي عمل ڇو نه ڪيو ويو؟ هرڪو ايترو ڊنل ڇو آهي؟ سپريم ڪورٽ ۾ چيف جسٽس آف پاڪستان قاضي فائز عيسيٰ، جسٽس اطهر من الله ۽ جسٽس امين الدين خان جي سربراهي ۾ 3 رڪني بينچ فيض آباد ڌرڻي نظرثاني ڪيس جي ٻڌڻي ڪئي. سپريم ڪورٽ آف پاڪستان ۾ فيض آباد ڌرڻو ڪيس ۾ نظرثاني درخواست جي ٻڌڻي دوران چيف جسٽس آف پاڪستان قاضي فائز عيسيٰ چيو آهي ته فيض آباد ڌرڻو ڪيس اهم معاملو آهي، ڏٺو وڃي ته ان کي لائيو نشر ڪيو ويندو يا نه، اٽارني جنرل فيض آباد ڌرڻو ڪيس جو فيصلو عدالت ۾ پڙهي ٻڌايو. چيف جسٽس آف پاڪستان چيو ته هن ڌرڻي کانپوءِ اهڙا ڪيترائي واقعا سامهون آيا. جيڪڏهن ان فيصلي تي ان وقت عمل ٿئي ها ته پوءِ اهڙا سنگين واقعا پيش نه اچن ها.فيصلي ۾ ڏنل 17 هدايتن تي عمل ڪندي صحيح رخ ۾ اڳتي وڌنداسين. الله تعاليٰ سوره توبه جي آيت نمبر 19 ۾ سچن جي حمايت لاءِ فرمايو، اوهان ماڻهن اڄ جو فيصلو سچو مڃي ورتو. هاڻي توهان جو امتحان آهي ته سچ جو ساٿ ڏيو ٿا يه نه، هڪ جج جسٽس مشير عالم رٽائر ٿي ويو آهي. اٽارني جنرل چيو ته وفاق ان ڪيس ۾ دفاع نٿو ڪرڻ چاهي.چيف جسٽس اٽارني جنرل کي مخاطب ٿيندي چيو ته هاڻي ڪيس واپس ڇو وٺڻ چاهيو ٿا؟ اڳ ۾ ڏنل فيصلي ۾ غلطيون آهن، هاڻي ان کي واپس وٺڻ جا دليل ڏيو.اٽارني جنرل چيو ته جڏهن نظرثاني اپيل داخل ڪئي وئي ته حڪومت مختلف هئي.چيف جسٽس اٽارني جنرل کان پڇاڻو ڪيو ته توهان لکت ۾ درخواست ڇو نه ڏني؟اٽارني جنرل منصور عثمان اعواڻ جواب ڏنو ته مان پنهنجا دليل ڏئي رهيو آهيان.پيمرا جي وڪيل حافظ احسان چيو ته مان پنهنجي نظرثاني اپيل به واپس وٺي رهيو آهيان.چيف جسٽس پاڪستان پڇاڻو ڪيو ته ڪنهن جي هدايت تي واپس وٺي رهيا آهيون؟ يوٽيوب چينلز تي تبصرا ڪيا ويا آهن، شيخ رشيد جو وڪيل وزير ٿي ويو آهي، تنهن ڪري پنهنجي جاءِ متبادل مقرر ڪري، سڀ کان پهريان آئون ڪجهه ڳالهيون واضح ڪرڻ چاهيان ٿو، هي ريگيولر بينچ آهي، ڪابه خاص بينچ ناهي، نظرثاني جي درخواستن جو فوري طور تي فيصلو ڪيو ويندو آهي، پر اهي 4 سالن م مقرر نه ٿيو. فيصلو ٻڌائيندڙ 1 جج رٽائر ٿي چڪو آهي ان ڪري ڪيس بينچ آڏو نه آيو.پاڪستان تحريڪ انصاف به درخواست واپس وٺڻ جي درخواست ڪري ڇڏي.پي ٽي آءِ جي وڪيل علي ظفر چيو ته اسان پي ٽي آءِ جي هن درخواست جي پيروي نه ٿي ڪريڻ چاهي،چيف جسٽس آف پاڪستان علي ظفر کان پڇاڻو ڪيو ته ڇا توهان وٽ درخواست واپس وٺڻ جو اختيار آهي؟ جيڪڏهن توهان ڌر بڻجڻ چاهيو ٿا ته عدالت توهان کي اجازت ڏيندي. بئريسٽر علي ظفر جواب ڏنو ته نه اسان ان ڪيس ۾ ڌر بڻجڻ نٿا چاهيون. چيف جسٽس آف پاڪستان سوال اٿاريا ۽ چيو ته اڳوڻو فيصلو غلطين سان ڀريل هو. ڇا هاڻي فيصلي ۾ غلطيون ختم ٿي ويون آهن؟ ڇا نظر ثاني جي درخواستن کي واپس وٺڻ جو ڪو سبب آھي؟ جيڪي اقتدار ۾ رهيا آهن سي ٽي وي ۽ يوٽيوب تي تقريرون ڪندا آهن. چئجي ته اسان نه ٻڌا هئاسين، هاڻي ٻڌڻ لاءِ ويٺا آهيون.اچو ۽ اسان کي ٻڌايو، اسان انهن درخواستن کي التوا ۾ رکون ٿا،جيڪڏهن ڪنهن کي ڪجهه چوڻو آهي ته لکت ۾ ٻڌايو. توهان ڊگهو پروگرام ڪري سگهو ٿا پر هر اداري کي تباهه نه ڪريو. هتي توهان خاموش آهيو ۽ ٽي وي تي چوندا ته اسان کي نه ٻڌو ويو آهي. پيمرا جي درخواست التوا ۾ رکنداسين. سڀاڻي ڪو نه چوي ته اسان جي ڳالهه نه ٻڌي وئي. سوال اهو ٿو پيدا ٿئي ته فيض آباد ڌرڻي ڪيس جي فيصلي تي عمل ڇو نه ڪيو ويو؟ هرڪو ايترو ڊڄي ڇو آهي؟اٽارني جنرل چيو ته فيض آباد ڌرڻو ڪيس جي فيصلي تي عمل ڪيو وڃي. جسٽس اطهر من الله چيو ته فيض آباد ڌرڻو ڪيس تاريخي فيصلو آهي، ڪيس جي فيصلي تي عمل ڪيو وڃي. شيخ رشيد طرفان ايڊووڪيٽ آن رڪارڊ جي درخواست تي عمل جاري رکڻ جي استدعا ڪئي وئي. وڪيل اعجازالحق چيو ته فيصلي ۾ مون کي غير ذميوار سياستدان چيو ويو، مون ڌرڻي جي حمايت نه ڪئي. چيف جسٽس وڪيل کان پڇاڻو ڪيو ته توهان نئون وڪيل ڀرتي ڪرڻ چاهيو ٿا يا دليل ڏيو؟ اسان صرف آءِ ايس آءِ جي رپورٽ تي چيو آهي.ڪجهه سياستدانن غير ذميواراڻو بيان ڏنو،اسان ڪنهن جو نالو نه ورتو. توهان پاڻ مان اندازو لڳايو آهي ته توهان ذڪر ڪيو، ادارن کي تباهه نه ڪريو. عوامي ادارن جي باري ۾ ائين نه ڪريو. هي هڪ حڪم نه پر هڪ درخواست آهي.جيڪڏهن ڪو ڳالهائڻ چاهي ته لکت ۾ ڪري. 2017 جو معاملو آهي، جتان نظرثاني جي جي اميد هئي اتان نه آئي. خادم رضوي پنهنجي غلطي جو اعتراف ڪري ٿو. جنهن جو فيصلو هن دل سان ڪيو،غلطيون هر ڪنهن کان ٿينديون آهن، غلطين کي مڃڻ ۾ ئي عظمت آهي. پي ٽي آءِ جي وڪيل سان ڳالهائيندي چيف جسٽس چيو ته شرعي اصول تحت ٽيون ڀيرو پڇا ڪري رهيو آهيان، ڇا واقعي درخواست واپس وٺڻ چاهيو ٿا؟وڪيل علي ظفر چيو ته هدايتن جي روشني ۾ چئي رهيو آهيان، اسان دفاع نٿا چاهيون.چيف جسٽس قاضي فائز عيسيٰ چيو ته توهان سٺي شهرت جا وڪيل آهيو، اسان توهان تي يقين رکون ٿا.عرفان قادر کي نوٽيس جاري ڪيو ويو آهي. چيف جسٽس اعجاز الحق جي وڪيل کان پڇاڻو ڪيو ته توهان اهو چوڻ جي ڪوشش ڪري رهيا آهيو ته توهان ڌرڻي جي حمايت نه ڪئي؟ ڇا توهان چئو ٿا ته آءِ ايس آءِ جي رپورٽ درست نه هئي؟ هڪ حلف نامو ڏيو ته توهان جو موقف صحيح آهي،اٽارني جنرل صاحب، توهان سميت سڀني کي ڏنڊ ڇو نه ٿو لڳايو وڃي؟ عدالت جو وقت ضايع ٿي چڪو آهي، ملڪ به پريشان آهي، هاڻي توهان سڀ اچو ۽ چئو ته درخواستون واپس وٺڻ گهرجن. اليڪشن ڪميشن جي وڪيل قمر افضل چيو ته اليڪشن ڪميشن ريفرنس واپس وٺي رهي آهي.چيف جسٽس چيو ته اٽارني جنرل تي ڏنڊ لڳايو وڃي ته انهن بي بنياد درخواستن تي.چيف جسٽس آف پاڪستان پڇاڻو ڪيو ته اليڪشن ڪميشن ان وقت صحيح هئي يا هاڻي آهي؟ ڇا ڪو ڪنڊڪٽر هو جيڪو اهو سڀ ڪجهه ڪري رهيو هو؟اليڪشن ڪميشن وري ڪنهن جي درخواست تي نظرثاني داخل ڪرائي؟ آرڪيسٽرا ۾ هرڪو موسيقي وڄائيندو آهي،هڪ لٺ سان حڪم ڏيندو آهي.ڇا ان وقت اليڪشن ڪميشن کي ڪنٽرول ڪيو پيو وڃي؟ ڇا اهو هاڻي ٿي رهيو آهي يا اهو هميشه ٿيندو آهي؟ پاڪستان ۾ جيڪو ٿي رهيو آهي اهو سڄي دنيا ۾ نه ٿو ٿئي. پاڪستان ۾ چيو ويندو آهي ته ’حڪم مٿان کان ايندو آهي، اليڪشن ڪميشن ٻڌائي ته ريويوشن فائل ڪرڻ لاءِ ڪنهن چيو؟ نعوذ باالله هتي حڪم الله کان هن حڪم مٿان کان نه پر ڪنهن ٻئي جو ايندو آهي، عدالتن کي پنهنجي مقصدن لاءِ استعمال ڪرڻ جي اجازت نه ڏني ويندي،نبي ڪريم ﷺ جن ڪوڙ ڳالهائڻ کان به منع فرمائي آهي.تسليم ڪيو ته ڇا ٿيو.سزا بعد ۾ ملندي، ڏوهه جو اعتراف ڪيو، ان وقت اليڪشن ڪميشن هڪ ئي شخص جي حوالي ڪئي وئي. اڄ اليڪشن ڪميشن آزاد ٿي چڪي آهي.جيڪڏهن توهان جي همت آهي ته پوءِ سڀ ڪجهه ڪير سنڀالي رهيو هو؟ سڄو پاڪستان منجمد ٿي ويو، مرحوم خادم رضوي اعتراف ڪيو، توهان ماڻهو اتي به نه پهچي سگهندا.ڪير ڊڄي ٿو؟ ٽي وي تي تقرير ڪرڻي آهي ته عدالت کي سچ ٻڌايو،اليڪشن ڪميشن جي وڪيل قمر افضل چيو ته اليڪشن ڪميشن 2020 ۾ تبديل ٿي چڪي آهي. هو هاڻي هن درخواست جي پيروي ڪرڻ نه ٿو چاهي، هاڻي اهو فيصلو تمام ڊگهو ٿي چڪو آهي.چيف جسٽس چيو ته جيڪڏهن توهان اسان ڏانهن آڱر اُٿيو ٿا ته ڪيس ايتري عرصي کان ڇو نه ٺهيو؟ ڇا توهان اهو چوڻ جي ڪوشش ڪري رهيا آهيو ته جيڪي مون کان اڳ هئا انهن کي ڪنٽرول ڪيو ويو هو يا نه؟ وڪيل قمر افضل چيو ته مان ائين نه چوندس.چيف جسٽس اليڪشن ڪميشن جي وڪيل کي مخاطب ٿيندي چيو ته سچ ڳالهايو.سچ اوهان کي آزاد ڪندو، اليڪشن ڪميشن ملڪ جو اعليٰ ترين آئيني ادارو آهي، ان جي قيمت به وساري ڇڏينداسين، ياد ڏياريندا رهنداسين.جسٽس اطهر من الله چيو ته پاڪستان کي آئين ۽ قانون تي عمل ڪرڻ گهرجي.اليڪشن ڪميشن جي وڪيل چيو ته اليڪشن ڪميشن نظرثاني درخواست داخل ڪرڻ جي اجازت ورتي هئي.چيف جسٽس آف پاڪستان چيو ته اها اجازت آهي، اها اجازت آهي.اٽارني جنرل منصور عثمان اعواڻ چيو ته توهان جو فيصلو سموريون حقيقتون بيان ڪري رهيو آهي. چيف جسٽس آف پاڪستان رمارڪس ڏيندي چيو ته جڏهن فيصلو درست آهي ته نظرثاني لاءِ ڇو اچو؟ اها ڪهڙي خامي هئي جيڪا ان وقت فيصلي ۾ هئي ۽ هاڻي ناهي؟ ڪراچي ۾ 55 ڄڻا مارجي ويا، ڪا به ڪارروائي نه ڪئي وئي.هتي جيڪو ڪجهه ٿئي ٿو، ان کي ’مٽي وجهو‘ماڻهو مرندا مٽيءَ وجهو، حضرت عمر رضي الله عنه فرمايو ته جيڪڏهن درياهه جي ڪناري تي ڪو ڪتو به بک وگهي مري وڃي ته مان ذميوار آهيان.جٿ جي طاقت کي رد نه ڪيو ويو آهي، اهو اڄ به غالب آهي.اسان سبق نه سکيو آهي، جمهوريت چاهيندڙ ڪئناڊا مان واپس ڇو نٿا اچن؟پارليامينٽ ۾ بحث نه ٿيو.جرمني ۾ فاشزم هو، هن اعتراف ڪيو. اسلامي جمهوريه پاڪستان به غلطين جو اعتراف نٿو ڪري. مون سميت سڀني جو احتساب ٿيڻ گهرجي، احتساب کان ڪنهن کي به انڪار نه ڪيو وڃي. اٽارني جنرل اهو سوال ڇو نه اٿاريو ته نظر ثاني جون درخواستون پهريان داخل ڇو نه ڪيون وڃن؟ان کي نئين حڪومت يا پراڻي حڪومت چوڻ صحيح ناهي. سپريم ڪورٽ به ساڳي رهي ٿي چاهي جج ڪير به هجي.اٽارني جنرل چيو ته ٻڌو آهي ته عوام پاڪستان ۽ ڀارت جي ميچ کان وڌيڪ سپريم ڪورٽ جي لائيو نشريات مان لطف اندوز ٿيو.چيف جسٽس آف پاڪستان قاضي فائز عيسيٰ چيو آهي ته انصاف ٿيندو ڏٺو وڃي، فيض آباد ڌرڻي ڪيس جي معاهدي کي رڪارڊ جو حصو بڻايو وڃي. اٽارني جنرل ڪيس جي ٻڌڻي 2 مهينن تائين ملتوي ڪرڻ جي درخواست ڪئي.چيف جسٽس آف پاڪستان قاضي فائز عيسيٰ چيو ته 2 مهينا تمام گهڻو آهي.اٽارني جنرل چيو ته هڪ مهينو ڏيو ته جيئن توهان کي ٻڌائي سگهون ته ڪا پيش رفت آهي.چيف جسٽس چيو ته اٽارني جنرل لاءِ ممڪن آهي ته آءِ ايس آءِ رپورٽ جو دفاع ڪري.چيف جسٽس آف پاڪستان پڇاڻو ڪيو ته اٽارني جنرل صاحب توهان ڪجهه چوڻ چاهيو ٿا؟ اٽارني جنرل چيو ته فيض آباد ڌرڻي ڪيس جو فيصلو هر ڪنهن جي ذميواري آهي، فيض آباد ڌرڻي نظرثاني ڪيس جو فيصلو پهريان ٿيڻ گهرجي ها.اٽارني جنرل سپريم ڪورٽ کي فيض آباد ڌرڻي ڪيس جي فيصلي تي عملدرآمد جو يقين ڏياريو ۽ چيو ته فيض آباد ڌرڻي ڪيس جي فيصلي تي عمل ڪيو ويندو پر عدالت وقت ڏئي.پي ٽي آءِ جي قانوني ٽيم جي ميمبر شعيب شاهين عدالت کي فيض آباد ڌرڻي ڪيس تي عملدرآمد جي درخواست ڪندي چيو ته هو چاهي ٿو ته فيض آباد ڌرڻو ڪيس تي عملدرآمد ٿئي.چيف جسٽس شعيب شاهين کان پڇاڻو ڪيو ته ڇا هو ڪيس ۾ ڌر آهي؟ وڪيل شعيب شاهين چيف جسٽس کي جواب ڏيندي چيو ته مان پارٽي نه آهيان، منهنجي پارٽي آهي. سپريم ڪورٽ 27 آڪٽوبر تائين جواب جمع ڪرائڻ جو حڪم ڏئي ڇڏيو.ٻڌڻي جي آخر ۾ چيف جسٽس آف پاڪستان سوره توحيد جو ذڪر ڪيو.چيف جسٽس آف پاڪستان چيو ته اي مومنو الله کان ڊڄو ۽ سچن جو ساٿ ڏيو.هن چيو ته سڀني قبول ڪيو ته عدالتي فيصلو سچ هو، اسان امتحان پاس ڪيو، هاڻي اوهان جي باري آهي.سپريم ڪورٽ فيض آباد ڌرڻو ڪيس ۾ نظرثاني درخواستن جي ٻڌڻي پهرين نومبر تائين ملتوي ڪري ڇڏي. ٻڌڻي مڪمل ٿيڻ کانپوءِ چيف جسٽس آف پاڪستان قاضي فائز عيسيٰ فيض آباد ڌرڻو ڪيس جو حڪم نامو لکيو.سپريم ڪورٽ چيو ته بچاءَ واري وزارت اٽارني جنرل ذريعي درخواست جي وڌيڪ پيروي نه ڪرڻ جي درخواست ڪئي. انٽيليجنس بيورو، پيمرا کي به درخواست تي عمل نه ڪرڻ جي درخواست ڪري ڇڏي، پي ٽي آءِ، اليڪشن ڪميشن کي به درخواست تي عمل نه ڪرڻ جي درخواست ڪئي،درخواستون واپس وٺڻ بابت درخواستن تي ڪو به فيصلو نه ڪيو پيو وڃي. پاڪستان تحريڪ انصاف جو چوڻ آهي ته فيض آباد ڌرڻو ڪيس جو فيصلو درست هو.ڌرين پاران درخواستون واپس وٺڻ تي حيران ڪندڙ آهي،ڌرين کي ايندڙ ٻڌڻي تي پيش ٿيڻ جو موقعو ڏنو پيو وڃي.
